Malcolm X, Amerika’da siyahilerin hakları için mücadele eden, İslam’ı seçen ve ırkçılığa karşı duran bir liderdi. Hayatı boyunca pek çok zorlukla karşılaştı, ama asla pes etmedi. Kendini sürekli geliştirdi, öğrendi ve öğretti. Sözleriyle milyonlara ulaştı, ilham verdi ve değişim yarattı. Bu yazıda, Malcolm X’in hayatını, sözlerini ve 21. yüzyılın ilk çeyreğinde bize ne anlattığını inceleyeceğiz.
Malcolm X’in Hayatı
Malcolm X, 19 Mayıs 1925’te Omaha, Nebraska’da dünyaya geldi. Gerçek adı Malcolm Little’dı. Babası Earl Little, siyahilerin kendi topraklarını kurması gerektiğini savunan bir aktivistti. Annesi Louise Norton Little ise Grenada kökenli bir eğitimli kadındı. Malcolm, altı kardeşin en büyüğüydü. Ailesi, beyaz ırkçılar tarafından sürekli tehdit ediliyordu. 1931 yılında babası öldürüldü. Annesi ise akıl hastalığına yakalandı ve Malcolm ve kardeşleri koruyucu ailelere verildi. Malcolm, okulda başarılı bir öğrenciydi, ama beyaz öğretmenleri onun siyahi olduğu için doktor ya da avukat olamayacağını söyledi. Malcolm, bu sözlere kırıldı ve okulu bıraktı.
Malcolm, 1940’larda Boston ve New York’ta hayatını sürdürmeye çalıştı. Farklı işlerde çalıştı, suç işledi, uyuşturucu kullandı. 1946 yılında hırsızlık ve hâneye tecavüz suçlarından 8-10 yıl arası hapis cezasına çarptırıldı. Hapishanede, İslam Ümmeti adlı siyahi harekete katıldı. Bu hareket, siyahilerin beyazlardan ayrılması ve İslam’ı benimsemesi gerektiğini savunuyordu. Malcolm, bu harekete inandı ve soyadını bırakarak X harfini aldı. X, kaybolan Afrika kökenli soyadını temsil ediyordu. Malcolm, hapishanede çok okudu, kendini eğitti ve İslam’ı öğrendi. 1952 yılında şartlı tahliye edildi.
Malcolm, tahliye olduktan sonra İslam Ümmeti’nin lideri Elijah Muhammad’ın yanına gitti. Onun sözcüsü oldu ve hareketin en etkili isimlerinden biri haline geldi. Malcolm, siyahilerin güçlenmesi ve beyazlardan ayrılması gerektiğini savundu. Martin Luther King Jr. gibi ırksal bütünleşme isteyen sivil haklar hareketine karşı çıktı. Medyada sık sık boy gösterdi, konuşmalar yaptı, kitaplar yazdı. Pek çok siyahi onu takip etti ve saygı duydu. Ancak, Malcolm’un popülaritesi Elijah Muhammad’ın hoşuna gitmedi. İkili arasında anlaşmazlıklar çıktı.
1964 yılında Malcolm, İslam Ümmeti’nden ayrıldı. Elijah Muhammad’ın ahlaki yolsuzluklarını öğrendi ve hareketin öğretilerini sorguladı. Malcolm, Sünni İslam’a geçti ve hacca gitti. Hacda, farklı ırk, renk ve kültürden Müslümanlarla kardeşlik yaşadı. Irkçılığı reddetti ve siyahilerin kendi kaderlerini tayin etme ve kendilerini savunma haklarını vurguladı. Afrika ve Orta Doğu’yu gezdi, pek çok liderle görüştü. ABD’ye döndüğünde, Müslüman Camisi ve Afro-Amerikan Birliği Örgütü’nü kurdu. Pan-Afrikanizm, adalet ve özgürlük için mücadele etti.
Malcolm, İslam Ümmeti’nden ayrıldıktan sonra pek çok tehdit aldı. Evine bomba atıldı, ailesi tehlikeye girdi. 21 Şubat 1965’te, New York’ta bir konferans verirken, İslam Ümmeti üyeleri tarafından silahlı saldırıya uğradı. Vurularak öldürüldü. Ölümünden sonra, Alex Haley ile birlikte yazdığı Otobiyografi adlı kitabı yayınlandı. Bu kitap, 20. yüzyılın en etkileyici kitaplarından biri olarak kabul edildi.
Malcolm X’in Sözleri ve Mesajları
Malcolm X, hayatı boyunca pek çok söz söyledi. Bu sözler, onun düşüncelerini, duygularını, inançlarını ve ideallerini yansıtıyordu. Malcolm X’in sözleri, siyahilerin hakları, medyanın manipülasyonu, eğitimin önemi, cesaret, direniş, adalet, hakikat, özgürlük gibi konularda bize rehberlik edebilir. İşte Malcolm X’in bazı sözleri ve bunların anlamları:
"Eğer dikkat etmezseniz medya, mazlumlardan nefret etmenize ve zalimleri sevmenize sebep olur.": Bu söz, medyanın bizi nasıl etkilediğini ve yönlendirdiğini gösterir. Medya, bize gerçekleri değil, kendi çıkarlarına uygun olanı sunar. Bize, kimin iyi kimin kötü olduğunu, kimin haklı kimin haksız olduğunu, kimin dost kimin düşman olduğunu söyler. Biz de bunlara inanırız. Ama aslında medya, bizi yanlış bilgilendirir, önyargılı olmamıza ve gerçekleri görmememize neden olur. Bu yüzden, medyaya karşı uyanık olmalı, eleştirel düşünmeli ve kendi araştırmamızı yapmalıyız.
"İnsanlar bir adamın bütün hayatının bir tek kitapla değişebileceğinin farkında değiller.": Bu söz, eğitimin ve okumanın gücünü vurgular. Malcolm X, hapishanede çok okudu ve kendini eğitti. Okuduğu kitaplar, onun bakış açısını, dünya görüşünü, inançlarını ve hayatını değiştirdi. Okumak, ona yeni bilgiler, fikirler, kültürler, tarihler, insanlar tanıttı. Okumak, onu daha bilgili, daha akıllı, daha açık görüşlü, daha meraklı, daha özgüvenli yaptı. Okumak, onun hayatını değiştirdi. Bu yüzden, okumak, hayatımızı değiştirebilecek en önemli eylemlerden biridir.
"Bütün uyuyanları uyandırmaya bir tek uyanık yeter.": Bu söz, cesaretin ve liderliğin önemini anlatır. Malcolm X, uyuyan toplumu uyandırmak için mücadele etti. Toplumun, ırkçılık, adaletsizlik, baskı ve yoksulluk gibi sorunlarla uyuşturulduğunu ve bunlara karşı çıkmadığını gördü. O, bu durumu değiştirmek için uyanık olmaya, bilinçlenmeye, örgütlenmeye ve eyleme geçmeye çağırdı. Bir tek kişi olarak, pek çok insanı etkiledi, ilham verdi ve değişime katkıda bulundu. Onun cesareti ve liderliği, bize de örnek olmalıdır. Biz de, uyuyan toplumu uyandırmak için, uyanık olmalı, sorunları görüp çözmeye çalışmalı, haklarımızı savunmalı ve başkalarına yardım etmeliyiz.
"İster mermi kullansın, ister oy pusulası, insan iyi nişan almalı. Kuklayı değil, kuklacıyı vurmalı.": Bu söz, direnişin ve mücadelenin gerekliliğini ve yöntemini belirtir. Malcolm X, siyahilerin kendilerini savunma hakkını savundu. Ona göre, zalimlere karşı sadece barışçıl yollarla değil, gerektiğinde şiddetle de karşılık vermek gerekirdi. Ancak, bunu yaparken, doğru hedefi seçmek önemliydi. Malcolm X, siyahilerin sorunlarının kaynağının, beyaz ırkçı sistemin ve onu destekleyen güçlerin olduğunu söyledi. Bu yüzden, siyahilerin, bu sistemin kuklaları olan bireylerle değil, kuklacıları olan kurumlarla ve ideolojilerle mücadele etmesi gerektiğini vurguladı.
Malcolm X’in sözleri, bize hayata karşı nasıl durmamız gerektiğini öğretir. Bize, medyaya karşı uyanık olmamızı, eğitime önem vermemizi, cesur olmamızı, zalimlere karşı direnmek için doğru hedefleri seçmemizi söyler. Bu sözler, 21. yüzyılın ilk çeyreğinde de geçerli ve anlamlıdır. Çünkü günümüzde de, bizi etkilemeye çalışan medya, siyaset, ekonomi, kültür ve din gibi güçler vardır. Bizi, mazlumlardan nefret etmeye ve zalimleri sevmeye yönlendirmeye çalışırlar. Bize, hayatımızı değiştirebilecek fırsatları kaçırmamamızı, uyuyan toplumu uyandırmak için bilinçli, sorumlu ve aktif olmamızı, zalimlere karşı direnmek için adalet, hakikat ve özgürlük için mücadele etmemizi hatırlatırlar.
Malcolm X: Bir Lider, Bir Mücadeleci, Bir İlham Kaynağı
Malcolm X, bize hayata karşı sorumluluklarımızı hatırlatan bir liderdir. Onun hayatı ve sözleri, bize nasıl bir insan olmamız gerektiğini gösterir. Biz de onun izinden giderek, kendimizi, toplumumuzu ve dünyamızı daha iyi bir hale getirmek için çalışmalıyız. Malcolm X, bir lider, bir mücadeleci, bir ilham kaynağıdır. Onun adı okunsun, anlaşılsın, paylaşılsın. Onun mesajı, unutulmasın, yaşasın, yayılsın. Bize umut olsun.