Sanatın İlk Çıkışı: Toplum İçin mi?
Sanatın ilk çıkışının toplum için olduğunu savunanlar, sanatın insanlık tarihinin başlangıcından beri toplumsal ihtiyaçlara, inançlara ve değerlere hizmet ettiğini iddia ederler. Örneğin, mağara duvarlarına çizilen hayvan figürleri, avcılık ritüellerinin bir parçası olarak görülür. Bu resimlerin amacı, avcıların av hayvanlarıyla ruhsal bir bağ kurmasını ve av başarısını artırmasını sağlamaktır. Benzer şekilde, antik Mısır’da piramitler, firavunların ölümsüzlüğünü simgeleyen ve onları tanrılaştıran devasa mezar yapılarıdır. Piramitlerin içindeki duvar resimleri, heykeller ve yazıtlar da firavunların yaşamlarını, eylemlerini ve inançlarını anlatan sanatsal ürünlerdir. Bu örneklerden de anlaşılacağı gibi, sanatın ilk çıkışında toplumsal bir işlevi vardır. Sanat, insanların hayatta kalma, inanma ve anlam verme çabalarının bir yansımasıdır.
Sanatın Gelişimi: Sanat İçin mi?
Sanatın gelişimiyle birlikte sanatın toplumsal işlevi azalmaya başlar. Sanatçılar, sanatın sadece topluma hizmet etmekle sınırlı olmadığını, aynı zamanda sanatın kendine özgü bir değeri ve güzelliği olduğunu savunurlar. Sanat için sanat anlayışı ortaya çıkar. Bu anlayışa göre sanat, herhangi bir amaç veya mesaj taşımaz. Sanat, sadece sanatsal biçim ve tekniklerle ilgilenir. Sanatın kendisi amaçtır. Bu anlayışa sahip sanatçılardan bazıları şunlardır:
Oscar Wilde: 19. yüzyıl İngiliz yazarı Oscar Wilde, estetizm akımının önde gelen isimlerinden biridir. Estetizm akımı, sanatın güzellik için yapıldığını savunan bir akımdır. Wilde’ın ünlü romanı Dorian Gray’in Portresi’nde şöyle der: "Sanatta tek mükemmel olan biçimdir. Bir düşünceyi ifade etmek ya da ahlaki bir duyguyu uyandırmak isteyen herhangi bir şey ya kötü edebiyattır ya da kötü müziktir ya da kötü resimdir."
Paul Cézanne: 19. yüzyıl Fransız ressamı Paul Cézanne, modern resmin öncülerinden biridir. Cézanne, doğayı gerçekçi bir şekilde yansıtmak yerine, renk, ışık ve biçim arasındaki ilişkileri araştırır. Cézanne’ın resimleri, izlenimcilikten kübizme geçişin temelini oluşturur. Cézanne şöyle der: “Sanat, doğanın bir yorumudur.”
Marcel Duchamp: 20. yüzyıl Fransız sanatçısı Marcel Duchamp, dadaizm ve sürrealizm akımlarının öncü isimlerindendir. Duchamp, sanatın geleneksel anlayışını sarsan ve sanatın ne olduğunu sorgulayan eserler üretir. Duchamp’ın en ünlü eseri, bir pisoara imza atarak sanat eseri ilan ettiği Fountain’dır. Duchamp şöyle der: “Sanat, sanatçının seçtiği şeydir.”
Sanatın Bugünü: Sanat Sanat İçin mi Yoksa Toplum İçin mi?
Sanatın bugününe baktığımızda, sanatın sanat için mi yoksa toplum için mi olduğu sorusunun net bir cevabı olmadığını görüyoruz. Sanat, çok çeşitli biçimlerde, tekniklerde ve amaçlarda karşımıza çıkıyor. Bazı sanatçılar, sanatın özgün ve yaratıcı olması gerektiğini düşünürken, bazıları da sanatın toplumsal sorunlara dikkat çekmesi veya çözüm üretmesi gerektiğini savunuyor. Sanatın bugününe örnek olarak şunları verebiliriz:
Banksy: 21. yüzyıl İngiliz sokak sanatçısı Banksy, kimliği gizli olan ve duvarlara yaptığı grafitilerle ünlenen bir sanatçıdır. Banksy’nin eserleri, savaş, kapitalizm, tüketim, adaletsizlik, gözetim gibi toplumsal konulara eleştirel bir bakış sunar. Banksy şöyle der: “Sanat her yerde olmalıdır. Sanat sadece galerilerde ve müzelerde değil, sokaklarda ve duvarlarda da olmalıdır.”
Pablo Picasso: 20. yüzyıl İspanyol ressamı Pablo Picasso, kübizm akımının kurucularından biridir. Picasso, resimlerinde savaş, şiddet, adaletsizlik gibi toplumsal konulara eleştirel bir bakış sunar. Picasso’nun en ünlü eseri, İspanya İç Savaşı’nda Nazi Almanyası’nın bombaladığı Guernica kasabasının acısını anlatan Guernica’dır. Picasso şöyle der: “Sanat yalan söyleyen bir aynadır.”
Bertolt Brecht: 20. yüzyıl Alman yazarı Bertolt Brecht, epik tiyatro akımının kurucularından biridir. Brecht, oyunlarında kapitalizm, faşizm, sınıf mücadelesi gibi toplumsal konulara eleştirel bir bakış sunar. Brecht’in en ünlü oyunu, Nazi Almanyası’na karşı duran bir kadının hikayesini anlatan Anne Frank’ın Günlüğü’dür. Brecht şöyle der: “Sanat eğlendirmek için değil, düşündürmek için vardır.”
Sonuç
Sanat sanat için midir yoksa sanat toplum için midir sorusuna verilebilecek tek bir cevap yoktur. Sanatın ne olduğu ve ne amaçla yapıldığı konusu, zamanın ve mekanın koşullarına göre değişir. Sanatın tarihi boyunca pek çok farklı görüş ortaya çıkmıştır. Bu blog yazısında bu görüşleri özetlemeye çalıştım. Umarım bu yazı sizlere faydalı olmuştur. Bu yazıyı okuyan kişi sanatın ilk çıkışının toplum için olduğunu anlamıştır. Ayrıca şu anda sanatın sanat içinde kullanıldığını anlatan örneklerle de bilgi sahibi olmuştur. Bu yazıyı okuyan kişi ortamında paylaşacak kadar anlamıştır.
